Warmtepomp plaatsen in een bestaande woning: voordelen, vereisten en financiële aspecten

Een warmtepomp plaatsen in een bestaande woning biedt een efficiënte en milieuvriendelijke oplossing voor het verwarmen van een woning. Dit artikel onderzoekt de voordelen, vereisten en financiële aspecten van warmtepompen, zodat je -als installateur- een passend advies kunt geven aan huiseigenaren.

In 2023 werden 150.000 warmtepompen aan groothandels en installateurs geleverd – dit is een groei van maar liefst 36% ten opzichte van 2022. Deze stijging benadrukt de groeiende populariteit van het product, ook dit jaar.

Dat maakt de vraag naar deskundig advies en vakkundige installatie groter dan ooit tevoren. Dit artikel helpt je bij het beoordelen van de geschiktheid van woningen, het adviseren over isolatiemaatregelen en het navigeren door subsidiemogelijkheden:

Is het een goed idee om een warmtepomp te plaatsen in een bestaande woning?
Is de woning voldoende geïsoleerd?
Beschikt de woning over het juiste afgiftesysteem?
Hoe zit het met de terugverdientijd en beschikbare subsidies?

Dit artikel is geschreven voor installateurs die nog niet volledig vertrouwd zijn met warmtepompen en meer willen leren over de voordelen, vereisten en financiële aspecten ervan. Hoewel het artikel bedoeld is om inzicht te geven, bevat het wel degelijk de technische specificaties die nodig zijn om weloverwogen beslissingen te nemen en klanten goed te adviseren.

Kies altijd de juiste warmtepomp voor jouw klanten

Als ATAG GreenDealer profiteer je van optimale ondersteuning bij het verkopen en installeren van (hybride) warmtepompen. Of maak gebruik van onze vrijblijvende WarmtePompConfigurator, voor direct advies op maat.

Samen werken we toe naar een duurzame toekomst.

Naar de Configurator

Meer over ATAG GreenDealer

Is het een goed idee om een warmtepomp te plaatsen in een bestaande woning?

Warmtepompen zijn efficiënte, duurzame alternatieven voor traditionele verwarmingssystemen. Daarom is het zeker een goed idee om een warmtepomp te plaatsen in bestaande woningen:

Een duurzame en milieuvriendelijker keuze
Warmtepompen gebruiken natuurlijke warmtebronnen zoals lucht en water om warmte op te wekken. Het gebruik van fossiele brandstoffen is aanzienlijk lager, dus daarmee ook de CO₂-uitstoot.

Lage operationele kosten
Warmtepompen zijn zeer efficiënt, vooral in goed geïsoleerde woningen (lagere energierekeningen).

Subsidies en financiële ondersteuning
Er zijn diverse subsidies beschikbaar die de initiële kosten van de installatie verlagen. In Nederland varieert dit van landelijke subsidies tot regionale en gemeentelijke regelingen, waardoor de investering aantrekkelijker is.

Verhoogd wooncomfort
Warmtepompen zorgen voor een constante verwarming van de woning. Dit verhoogt het comfortniveau, vooral bij gebruik van lage temperatuurverwarming zoals vloerverwarming. Bovendien zijn sommige warmtepompen geschikt voor koeling in de zomer.

Maar om bovenstaande voordelen en een positief rendement te behalen, dient zowel de woning als de installatie aan enkele voorwaarden te voldoen. Zo is een woning geschikt als deze goed geïsoleerd is, beschikt over een passend afgiftesysteem en als de benodigde technische aanpassingen haalbaar zijn.

Is de woning voldoende geïsoleerd?

Warmtepompen werken efficiënter bij lagere temperatuurverwarming (daarover later meer). Daarom is goede isolatie essentieel om warmteverlies te minimaliseren en het rendement van de warmtepomp te maximaliseren.

Subsidies voor isolatie
Er zijn subsidies beschikbaar die de kosten voor het isoleren van je woning kunnen verlagen. Bijvoorbeeld, in Nederland kun je tot 30% subsidie krijgen op isolatiemaatregelen, waardoor de investering vaak al binnen enkele jaren is terugverdiend

De isolatievereisten zijn afhankelijk van het type warmtepomp: een hybride systeem of een volledig elektrische (all-electric) systeem.

Hybride Installatie

Een hybride warmtepomp werkt samen met een cv-ketel. Dit systeem eist minder op het gebied van isolatie dan een all-electric warmtepomp, omdat de cv-ketel bijspringt wanneer de warmtepomp niet voldoende warmte levert.

Voor een hybride systeem is het meestal voldoende dat de woning een gemiddelde isolatie heeft. Dit betekent dat spouwmuurisolatie, dakisolatie en dubbel glas vaak voldoende zijn.
Omdat de cv-ketel bijspringt, zijn de isolatie-eisen minder hoog en daarmee de eventuele aanpassingskosten lager.

Zijn de eigenaren van de bestaande woning nog niet van plan om te investeren in de thermische schil, maar willen ze wel de eerste stappen zetten naar duurzaam verwarmen? Dan is een hybride installatie de beste keuze: het is goedkoper in aanschaf én bespaart alsnog veel op gas. Daarnaast springt de CV-ketel bij zodra het nodig is om een comfortabel leefklimaat te behouden.

All-electric Installatie

Een all-electric warmtepomp vervangt de cv-ketel en verwarmt de woning uitsluitend met elektriciteit. Dit systeem vereist een hoger isolatieniveau om efficiënt te werken.

Voor een all-electric systeem is een hoog niveau van isolatie essentieel. Dit omvat vaak spouwmuurisolatie, dakisolatie, vloerisolatie en hoogwaardig (triple) glas. Alle warmteverlies moet minimaal zijn om de lagere temperatuurverwarming effectief te laten zijn.
In veel gevallen zijn extra isolerende maatregelen nodig, zoals isolatie van vloeren en het vervangen van enkel glas door dubbel of triple glas. Het dak moet vaak ook extra geïsoleerd worden om warmteverlies te minimaliseren.

Hoewel de initiële kosten hoger zijn, vallen de energiekosten op de lange termijn lager uit door de hogere efficiëntie van een goed geïsoleerde woning.

Zijn de woningeigenaren bereid om te investeren in de thermische schil? Dan is een all-electric warmtepomp een uitstekende keuze.

Beschikt de woning over het juiste afgiftesysteem?

Een cruciale factor voor de efficiëntie van een warmtepomp is het afgiftesysteem van de woning. Het type afgiftesysteem bepaalt hoe goed de warmtepomp de warmte verspreidt bij de lagere temperaturen waarmee het werkt.

In dit hoofdstuk richten we ons op lage temperatuur verwarming (LTV) en waarom dit type systeem het beste aansluit bij een warmtepomp.

Wat is Lage Temperatuur Verwarming (LTV)?

Lage temperatuur verwarming (LTV) is een systeem dat werkt met aanvoertemperaturen tussen de 35°C en 55°C, in tegenstelling tot traditionele verwarmingssystemen met aanvoertemperaturen tussen de 70°C en 90°C. LTV-systemen zijn ontworpen om efficiënt te werken met lagere temperaturen en zodoende ideaal voor warmtepompen:

Vloerverwarming: Dit is een zeer effectief LTV-systeem. Het bestaat uit een netwerk van buizen onder de vloer waardoor warm water stroomt. Dit systeem verwarmt de ruimte gelijkmatig en is zeer geschikt voor gebruik met warmtepompen.

Mengverdeler van de vloerverwarming

Als er nog een mengverdeler aanwezig is in de woning, dan zijn er twee opties:

Vervangen door een pomploze verdeler:
Voorwaarde hierbij is dat de woning verwarmd kan worden met een aanvoertemperatuur van maximaal 40 graden.
Vervangen door een hybride verdeler:
Kies hiervoor wanneer de watertemperatuur op zeer koude dagen boven de 45 graden uitkomt. Dit type verdeler mengt het water naar een lagere temperatuur zodat er geen te heet water de vloer in gaat, terwijl de radiatoren wél de benodigde hogere temperatuur krijgen. Bij een lage benodigde watertemperatuur mengt het systeem niet terug naar een lagere temperatuur. De geproduceerde warmte gaat direct de vloer in wanneer mogelijk en wordt alleen gemengd als dat nodig is. Hierdoor werkt de warmtepomp zo efficiënt mogelijk.

Lage Temperatuur Radiatoren (LTR)

LTR-radiatoren zijn speciaal ontworpen om effectief te werken bij lagere aanvoertemperaturen. Ze hebben een groter oppervlak of ingebouwde ventilatoren om de warmte efficiënter te verspreiden dan traditionele radiatoren.

Wand- en plafondverwarming

Wand- en plafondverwarming werken op dezelfde manier als vloerverwarming, maar dan door warme waterleidingen in muren of plafonds te integreren. Deze systemen bieden gelijkmatige warmteverdeling en zijn ruimtebesparend.

Waarom sluit LTV het beste aan bij een warmtepomp?

Zoals benoemd, werken warmtepompen optimaal bij lagere aanvoertemperaturen omdat ze dan minder energie gebruiken om warmte op te wekken. LTV-systemen zijn specifiek ontworpen voor lagere temperaturen, zodat de warmtepomp efficiënter en kosteneffectiever opereert. Dit verlaagt de energiekosten aanzienlijk, evenals de ecologische voetafdruk! De gelijkmatige warmteverdeling verhoogt het comfort: bewoners ervaren namelijk geen grote temperatuurverschillen in huis. Bovendien voelt vloerverwarming prettig aan, vooral in de winter.

Installatie en aanpassingen

Indien de woning nog niet is voorzien van LTV-systemen, is het van belang om de volgende zaken te controleren:

Traditionele radiatoren: Als deze aanwezig zijn, is het mogelijk om deze te vervangen voor LTV-radiatoren en/of aan te vullen met vloerverwarming. Dit is een aanzienlijke investering, maar essentieel voor het behalen van de maximale efficiëntie van de warmtepomp.
Technische aanpassingen: De installatie van een warmtepomp vereist soms technische aanpassingen aan de bestaande woning, zoals het aanbrengen van buitenunits en het aanpassen van het leidingensysteem. Het is belangrijk om te controleren of er voldoende ruimte is voor deze aanpassingen en of de woningstructuur geschikt is.

Key Take-aways

Expansievat: Het vervangen van het expansievat is meestal niet nodig, omdat warmtepompen met kleinere expansievaten werken. De grootte van het expansievat hangt namelijk af van de systeemtemperatuur en de waterinhoud. Bij warmtepompen zijn de temperaturen lager dan bij CV-ketels, waardoor er minder expansieruimte nodig is.
Buffervat: Soms is er een buffervat nodig – deze keuze is afhankelijk van de bestaande installatie. Om te bepalen of dit nodig is, stelden we het document ‘cv-buffervaten’ op.
Radiatoren behouden: Als bewoners de radiatoren willen behouden als onderdeel van het warmteafgiftesysteem, zijn er enkele aspecten om rekening mee te houden:
1. Een warmtepomp pompt ongeveer vier keer zoveel water rond als een CV-ketel. Dit verhoogt de snelheid van het water in de leidingen. In bestaande woningen resulteert dit soms in ruis – bewoners horen een piepend geluid zodra de warmtepomp aanslaat. Dit komt omdat bestaande woningen doorgaans zijn voorzien van standleidingen met een binnendiameter van 20 millimeter. Dit is te klein voor een warmtepompinstallatie.
2. Wij adviseren om de standleidingen van 20 millimeter (of kleiner) te vervangen:
  - Voor warmtepompen tot 8 kW: een binnendiameter van 26 millimeter.
  - Voor warmtepompen van 12-15 kW: een binnendiameter van 32 millimeter.
3. Het is cruciaal om radiatorkranen waterzijdig in te regelen op een delta T van 5. Een radiator van 2 kW heeft een debiet van 85 liter per uur bij een delta T van 20, wat normaal is voor een CV-ketel. Maar met een warmtepomp stijgt dit debiet naar 340 liter per uur, waardoor de kans op ruis vergroot.

Zijn deze aanpassingen niet mogelijk? Dan is een parallel buffervat met een eigen systeempomp de oplossing. Dit verkleint het debiet voor het afgiftesysteem: het nieuwe warmtepompsysteem leg je aan met de juiste leidingdiameters, zodat de warmtepomp met een delta T van 5 werkt tot aan het buffervat, terwijl het afgiftesysteem met een grotere delta T werkt.

Terugverdientijd

De terugverdientijd van een warmtepompinstallatie hangt af van verschillende factoren, zoals het type warmtepomp, de mate van isolatie en de hoogte van de energiebesparingen.

Als voorbeeld:

Hybride warmtepompen:
De terugverdientijd ligt doorgaans tussen de 5 en 10 jaar, afhankelijk van de huidige energiekosten en het gebruikspatroon van de bewoners.
All-electric warmtepompen:
De terugverdientijd varieert vaak tussen de 7 en 15 jaar. Dit is afhankelijk van de initiële investering, de isolatiestatus van de woning en de energiebesparingen.

WarmtePompConfigurator

Wil je meer duidelijkheid bieden aan de bewoner? Maak dan gebruik van onze WarmtePompConfigurator om de daadwerkelijke terugverdientijd te berekenen.

Isolatie-investeringen

Investeringen in isolatie hebben doorgaans een terugverdientijd van 3 tot 10 jaar, afhankelijk van de specifieke maatregel en de beschikbare subsidies. Goede isolatie is echter essentieel om het rendement van een warmtepomp te maximaliseren en verkort de terugverdientijd van de warmtepomp aanzienlijk.

Ontdek welke warmtepomp je nodig hebt met onze WarmtePompConfigurator

Onze online keuzehulp biedt direct vakkundig advies over welke warmtepomp het beste past in de opgegeven situatie. Hierbij houden we rekening met de uitslagen van de warmteverliesberekening.

Naar de WarmtePompConfigurator

Subsidiemogelijkheden

De totale investering omvat de aanschaf en installatie van de warmtepomp, aanvullende isolatiemaatregelen en eventuele technische aanpassingen. Voor de woningeigenaren zijn diverse subsidies beschikbaar om een (aanzienlijk) deel van de kosten te dekken en de terugverdientijd te verkorten:

Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE) biedt een tegemoetkoming voor het toepassen van verduurzamingsmaatregelen, zoals isolatie en warmtepompen. De hoogte van de subsidie varieert -afhankelijk van het type product- en loopt op tot enkele duizenden euro's. Op onze productpagina’s vind je per type warmtepomp de hoogte van de subsidie én de benodigde meldcode voor het aanvragen van de subsidie.

Met subsidies voor isolatiemaatregelen krijg je in Nederland tot 30% subsidie op isolatiemaatregelen, zoals spouwmuurisolatie, dakisolatie, vloerisolatie en hoogrendementsglas.
Daarnaast is het slim om de lokale en regionale subsidies te checken bij lokale overheden (zoals de gemeente), die extra financiële ondersteuning bieden voor zowel warmtepompen als isolatiemaatregelen.

Warmtepompen selecteren? Word ATAG GreenDealer

Als ATAG GreenDealer profiteer je namelijk van optimale ondersteuning bij het verkopen en installeren van (hybride) warmtepompen. Je ontvangt ondersteuning voor, tijdens en na installatie.

Meer weten? Ontdek hoe wij samen toewerken naar een duurzame toekomst.

Meer over ATAG GreenDealer